Hicabi KIRLANGIÇ
Sultan Veled’in Rubaileri
Bilindiği gibi Sultan Veled, Mevlâna’nın büyük oğlu ve Mevlâna gibi ârif ve mutasavvıf şairlerdendir. Adı da Mevlâna’nın babasının adıdır. Dahası Sultan Veled, Mevleviliğin de kurucusudur bir bakıma. Sultan Veled, Türkçe edebiyatın Anadolu’da gelişmesinde dönüm noktalarından biridir. Böyle olmakla birlikte onun eserleri ağırlıklı olarak Farsçadır. Elbette şair ve ârif olarak babasının çok gerisinde olsa da Anadolu’da şiirin tasavvuf damarını açık tutması bakımından önemli bir şair sayılmalıdır.
Sultan Veled’in üç müstakil manzum eseri vardır: İçinde 14 müstakil Türkçe şiir yer alan Farsça Divan ve üç mesnevi. Mesnevilerinin ilki Veled-nâme adını taşır ve Sultan Veled’in ilk mesnevisi olduğundan İbtidâ-nâme adıyla meşhurdur. Bu eser, Mevlâna’nın hayatına ve Mevleviliğin ilk dönemine ışık tutmaktadır. İkinci mesnevisi Rebâb-nâme’dir. Üçüncü mesnevisi ise sona eriş kitabı anlamında İntihâ-nâme’dir. Veled-nâme’nin Abdulbâki Gölpınarlı tarafından yapılmış Türkçe tercümesi 1976 yılında yayımlanmıştır. Rebâb-nâme’nin henüz yayımlanmış bir tercümesi yoktur. Esas olarak Farsçayla yazılmış bu iki mesnevide onlarca Türkçe, Arapça ve kırkı aşkın Rumca beyit yer almaktadır. İntihâ-nâme ise sadece Farsça ile yazılmış bir eserdir ve hâlâ yazma nüshalarının kritiği yapılıp yayımlanmamıştır. Son iki mesnevi, şairin Mevlâna’nın izinden giderek meydana getirdiği eserlerdir.
Sultan Veled’in tek mensur eseri ise Maârif’tir. Mevlâna’nın babası Bahâuddin Veled’in ve onun talebesi ve Mevlâna’nın hocası Burhanuddin Muhakkık Tirmizî’nin de Maârif adlı eserleri vardır. Sade bir Farsçayla kaleme alınmış olan bu eser, Tasavvufî konuları ele almaktadır. Eserin Meliha Tarıkâhya (Anbarcıoğlu)’ya ait bir Türkçe tercümesi vardır.
Fars dili ve edebiyatının yetkin araştırmacılarından Prof. Dr. Veyis Değirmençay’ın son çalışmalarından biri olan Rubailer – Sultan Veled Kurtuba Kitap Yayınları tarafından geçtiğimiz günlerde yayımlandı. Değirmençay, eserin girişinde Sultan Veled’in hayatı, kişiliği ve eserleri hakkında yararlı bilgiler vermiştir. Mevleviliğin kurucusu sayılan zatla ilgili derli toplu bilgi edinmek isteyenler için bu eser tavsiye edilebilir.
Gelelim rubailere. Değirmençay’ın belirttiği üzere Sultan Veled’in Divan’ında 454 rubai yer almaktadır. Değirmençay, bu rubailerin tamamının tercümesini düzyazıyla gerçekleştirmiştir. Tercümenin manzum değil düzyazıyla olmasının iyi tarafı, bu yolla orijinal metnin anlamına ve ibarelerine sadakat mümkün mertebe sağlanmış olmasıdır. Değirmençay’ın kitabının güzel yanlarından biri de rubailerin asıl metinlerine de yer verilmiş olmasıdır. Üstelik rubailerin Farsça aslıyla Türkçe tercümesi birbirine bakan sayfalarda yer almaktadır ki bu da Farsça bilenler için karşılaştırma kolaylığı sağlamaktadır.
Bu yazının amacı bu güzel çalışmadan sizleri haberdar etmektir: Sultan Veled, Rubailer, Tercüme: Veyis Değirmençay, Kurtuba Kitap, İstanbul 2010 (iletişim: 0212 5281978,kurtuba@kurtubakitap.com)
Bu vesileyle eseri hazırlayan Sayın Veyis Değirmençay’ı ve eserin basımına himmet eden Kurtuba Kitab’ı tebrik ederim.