DER VERGLEICH EINIGER METAPHYSISCHER BEGRIFFE ZWISCHEN MEWLÂ NA DSHCELÂ LEDDIN RÛMI UND G. W. F. HEGEL
Naim ŞAHİN
ÖZET
Bu çalışmada, Doğu’nun en büyük mutasavvıf ve din filozoflarından birisi olan Mevlana C.Rumi ile Batı’nın idealizm ve uzlaşı felsefesinin zirvesindeki en büyük din filozofu G.W.F.Hegel’de bazı metafizik kavramların felsefi olarak karşılaştırılması yapılmaktadır. Bu kavramlar; Din, Vahiy, Mucize, Takdir, Kaza-Kader, Aşk, Varlığın Birliği ve Ölüm’dür. Her iki düşünür, dinlerin kaynağının aynı olduğunu kabul etmelerine rağmen, Mevlana’ya göre, evrensel din İslam, Hegel’e göre Hıristiyanlıktır. Onların aşk anlayışları bu dinler üzerine kurulmuş olup varlığın temeli maddi değil, ruhidir, yani aşk olan Tanrı’dır. Onlara göre, Tanrıâlem dualizminden bahsedilemez. Ancak bu birlikte, Mevlana’yı Vahdet-i Vücutçu, Hegel’i de ruhçu panteist olarak adlandırabiliriz. Her ikisine göre, ölüm bir son, yok oluş değil, yeni bir hayattır, yani Tanrı’ya kavuşmadır. Ancak her iki düşünür zikredilen konularda bazı noktalarda birleşseler de ayrıldıkları yerler de vardır.
Yaşadıkları çağ itibariyle değerlendirecek olursak Mevlana’nın –Hegel’in belirttiği üzere- Hegel’e etkisi olmuştur diyebiliriz.