İŞÂRÎ TEFSİRİN KABUL ŞARTLARI ÇERÇEVESİNDE FÎHİ MÂ FÎH‘TE YER ALAN KURAN YORUMLARININ KRİTİĞİ
Fethi Ahmet Polat
Tanrı‟nın remizleri kolay anlaşılır mı hiç?
Özet
Mevlana Celaleddin er-Rumî‘nin üçü mensur, üçü de manzum olmak üzere toplam altı eseri vardır. Denebilir ki bu eserlerin tamamı, neredeyse her sayfasıyla bir Kuran tefsiri tarzındadır. Dikkatli gözlerin de tespit edebileceği gibi bu tefsirlerin önemli bir kısmı, tasavvuf geleneğinin sıklıkla atıfta bulunduğu ayetler grubundan oluşur; ancak Mevlana‘nın hemen her sözünde kendisini hissettiren husus, ciddi bir Kuran kültürü havzasında yetişmiş önemli bir İslam mütefekkiri karşısında olduğumuzdur. Tebliğimizde, Mevlana‘nın, müritlerine ve bazı dostlarına yazmış olduğu vaazları ve nasihatleri içeren Fîhi mâ Fîh adlı kitabı ele alınacaktır. Eserin önemli bir kısmı Selçuklu veziri Süleyman Pervane‘ye hitaben kaleme alınmıştır. Bu eserde Mevlana 180 küsur ayetin tefsirine temas etmiş, bunlardan bir kısmı için doğrudan çeşitli başlıklar açarak tefsirlerde bulunmuş, bazı ayetlere ise kısaca değinmiştir. Eser dil itibarıyla açık, üslup itibarıyla -Mesnevî‘deki yorumlara kıyasla- oldukça düzenlidir. Tebliğde Kuran tefsiri çerçevesinde değerlendirilebilecek yorumlar ele alınmakta ve işârî tefsirin kabul şartları eşliğinde kritize edilmektedir. İncelemede kaynak alınan tercüme, Selçuk Eraydın tarafından yayına hazırlanan ve İz Yayıncılık‘ın 1994 yılında İstanbul‘da neşrettiği Ahmed Avni Konuk‘un Fîhi mâ Fîh tercümesidir. Mesnevî‘de yer alan tefsirleri ele alan bir doktora çalışması (İdris Güllüce, Kur‟an Tefsiri Açısından Mesnevî, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1999) dışında, Fîhi mâ Fîh ilk defa bu gözle ele alınmaktadır.