Mevlânâ âilesi ve Mevlevîlikte Çelebilik makâmı -Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân örneği
BETÜL SAYLAN
Danışman: PROF. DR. MUSTAFA TAHRALI
Kütahya Mevlevîhânesi postnişînlerinden Mustafa Sâkıb Dede?nin (ö. 1148 h./1735 m.) kaleme aldığı ve Mevlevîlik târihi için önemli ve en kapsamlı kaynaklarından olan Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân üç ciltten oluşmaktadır. Birinci cildi Mevlânâ Âilesi üyeleri olan çelebilere tahsis edilmiştir. İkinci ciltte Mevlevî dedeleri ve üçüncü cildde de Mevlevî dervişlerinin hayat hikâyeleri ve Mevlevîliğe hizmetleri yer almaktadır. Çalışmamızın konusunu Mevlânâ Âilesinin hayatlarını ihtivâ eden birinci cildi oluşturmaktadır. Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyânda yer alan çelebiler, beş kısımda incelenmiştir. Birinci kısım, Konya Mevlânâ Dergâhında, Mevlânâyı temsil eden çelebilik makamında vazîfe yapmış makam çelebileridir. İkinci kısım, Konyadan sonra Mevlevîliğin en önemli merkezlerinden olan Afyonkarahisar Mevlevîhânesinde vazîfe yapmış Karahisar çelebileri; üçüncü kısım, Konya ve Afyonkarahisar kadar önemli bir merkez olan Kütahya Mevlevîhânesende vazîfe yapmış Kütahya çelebileri; dördüncü kısım, bu merkezler hâricinde, çeşitli mevlevîhâne ve zâviyelerde vazîfe yapmış çelebileri ve beşinci kısım da devlet vazîfesinde bulunmuş çelebileri ihtivâ etmektedir. Biz de çalışmamızda bu sınıflandırmaya uyarak, Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyânda bulunan çelebileri, hayatlarını, Mevlevîliğe hizmetlerini inceledik. Ayrıca, Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyânda yer alan, çelebilerin çelebilerin çeşitli sebeplerle beyân ettikleri tasavvufî fikirlerini de, Mevlevî kaynakları ışığında müstakil bir başlık altında biraraya getirdik.
#Betül SAYLAN