MEVLÂN‘NIN DÜŞÜNCESİNDE EDEP
Vahit Göktaş
Özet
Tasavvufi eğitimde edep uyulması gereken temel ilkelerden birisidir. Bu manada sufiler tasavvufu, ―edepten ibarettir‖ demek suretiyle onu, güzel ahlakın özü şeklinde tarif ettikleri görülmektedir. Kur‘an ve sünneti tasavvuf düşüncesinin merkezine yerleştiren Mevlana, gözünü aç da, baştan başa Allah‘ın kelamı olan Kur‘an-ı Kerim‘e bak! Kur‘an‘ın bütün ayetleri edep talim eder, edep öğretir diyerek edebin İslamın hülasasını teşkil ettiğini ifade eder. Mevlânâ insanın başına gelen sıkıntı ve gamın sebebini edepsizliğe bağlar. O‘na göre edepsizliğin zararı sadece bunu işleyenin kendisiyle sınırlı kalmamakta fesatçının çevresine verdiği zarar gibi edepsiz de çevresine zarar vermektedir. Mevlânâ âdem ile şeytan arasında kıyaslama yaparak âdemin edebi sayesinde affedildiğini şeytanın ise edepsizliği dolayısıyla huzurdan kovulduğunu ifade eder. Mevlânâ diğer sûfilerde olduğu gibi edebi nimete ulaşmak için vazgeçilmez bir unsur olarak görür. İsrailoğullarının nimetlerinin elinden alınmasına; sû-i edeplerini sebeb gösterir. Mevlânâ‘ya göre edepsizlik aynı zamanda lanet ve mahrumiyetin de sebebidir.