Muğlalı İbrahim Şâhidî’nin Dirler Redifli Gazeli Üzerine Bir Söylem Çözümlemesi

Muğlalı İbrahim Şâhidî’nin Dirler Redifli Gazeli Üzerine Bir Söylem Çözümlemesi

Nilüfer KARADAVUT

Öz

Dilbilimin alt dallarından olan ve dilin belirli bir bağlamda nasıl kullanıldığını ifade eden söylem çözümlemesi bugün sosyoloji, felsefe, iletişim ve edebiyat gibi pek çok disiplinde kullanılmaktadır. Günümüzde klâsik Türk şiiri metinlerini çözümlemek için de kullanılan modern çözümleme yöntemlerden biri olan söylem çözümlemesi, dilin bireysel kullanımını ya da her türlü eylemi üretim koşulları içinde inceleme biçimidir. Klâsik Türk şiiri; belirli kurallara, kalıplara ve edebî sanatlara dayandığı için söylem çözümlemesi yapılırken hem metnin iç yapısı hem de tarihsel ve toplumsal bağlam göz önüne alınır.

Bu makalede, edebî şahsiyeti ve üslûbu itibarıyla XVI. yy.’ın Mevlevî şairlerinden olan Muğlalı Şâhidî’nin dirler redifli gazeli, bir söyleşi metni olarak okunacak ve gazel, modern bir dil okuma biçimi olan söylem çözümlemesi yöntemi ile incelenecektir.

Anahtar sözcükler: Klâsik Türk şiiri, Muğlalı İbrahim Şâhidî, üslûp, söylem çözümlemesi

A Discourse Analysis on Muğlalı İbrahim Şâhidî’s Ghazal with the Redif of ‘Dirler’

Abstract

Discourse analysis, a subfield of linguistics that examines how language is used in specific contexts, is widely applied across disciplines such as sociology, philosophy, communication, and literature. As one of the modern analytical methods employed in interpreting classical Turkish poetry, discourse analysis provides a framework for studying both individual language use and broader textual structures within their production conditions. Given that classical Turkish poetry adheres to established rules, patterns, and literary devices, discourse analysis considers not only the internal structure of the text but also its historical and social context.

This study analyzes a ghazal with the redif “dirler” by Muğlalı Şâhidî, a 16th-century Mevlevi poet renowned for his literary style and distinct poetic voice. By treating the ghazal as a conversational text, this research applies discourse analysis as a modern interpretative method to explore its linguistic and communicative dimensions.

Keywords: Classical Turkish Poetry, Muğlalı İbrahim Şâhidî, style, discourse analysis