MUHAMMED İKBÂL’DE AKIL VE AŞK
İsa Çelik
Özet
Akıl ve aşk, Muhammed İkbâl’in eserlerinde sıkça kullandığı kavramlardan ikisidir. Biz, bu çalışma-mızda farklı fonksiyonları gereği birbirleriyle bağlantısı bulunan bu iki kavrama İkbâl’in nasıl yaklaş-tığını, bu tavrının mutasavvıfların tutumundan ne ölçüde etkilendiğini irdelemeye çalıştık. İkbâl, aşk ve akıl mukāyesesini daha çok şiirlerinde ele almaktadır. Birçok yerde o, mutasavvıflar gibi aklı eleştirmiş, aşksız aklın görevini gereği gibi icrâ edemeyeceğini vurgulamıştır. O’na göre, Batılılar için akıl, hayât prensibidir; Doğulular için aşk, kâinâtın özüdür. Eğer aşk akıl ile berâber bulunursa, müstesnâ bir âlem meydana getirirler. O halde akıl ile aşk birlikteliği sağlanmalıdır.